*Note this story is in Cebuano
Sa ibabaw sa langit ug sa kawanangan, ang mga bitoon makadungog sa imong mga pag-ampo.
Nagpabilin sila ingon nga hilom nga mga saksi sa pagbusikad sa kasaysayan apan bisan sila, kinahanglan nga mobarug sa daplin sa diha nga ang Makagagahum magpakita sa Iyang gahum.
Ang mga bitoon wala magtagad. Sila nagpatigbabaw sukad sa kabatan-onan sa kalibutan ug ang katawhan usa lamang ka silaw sa mata sa Makagagahum.
Ang mga bitoon nagpabilin ug sila molahutay.
Nagsugod ang atong istorya sa usa ka gitubag nga pag-ampo.
Ang naga kay hakog. Wala kiniy kalooy sa mga tawo nga nagpuyo sa iyang teritoryo. Adunay mga haligi nga gasiga nga mogawas sa iyang mga mata, nga mosunog sa tanan nga iyang tukbonon. Ang hilo nga nag-agas gikan sa siyam ka sanga nga dila niini mikaylap sa walay kaluoy sa iyang mga biktima.
Tulo na lang ka mga kalag ang nahabilin human gilamoy sa mangtas ang dautan, usa ka inahan, amahan ug anak.
Ug ang ilahang pag-ampo ang gidungog sa mga bitoon.
“Labawng Makagagahum luwasa kami gikan niining dakong naga, ikaw lamang ang adunay gahom sa pagpahunong niini,” hangyo sa amahan.
Gitubag ang ilang pag-ampo apan dili sa Labawng Makagagahum.
Ang mga bitoon nagtan-aw samtang ang dakong naga nagtabyogtabyog sa iyang ikog ug nagpadala og usa ka makalilisang nga unos ngadto sa magtiayon.Ilang nakita ang kabukiran nga nangurog sa kahadlok sa gahom sa mananap. Dili kini motugot nga mabuhi ang mga tawo, ang kabangis sa naga dili motugot niini.
Gilibotan sa kapungot ug kalayo ang pamilya, bisan ang yuta daw naghilak sa kasakit. Nagsubay ang kaalaot ug pag-antos sa agianan sa naga, ang nangadugmok nga mga lawas sa iyang mga biktima nagpasad sa agianan sa mangtas hangtod nga ang dakong mananap niatubang sa iyang katapusang biktima.
“Kung mao kini ang kabubut-on sa Labawng Makagagahum, ato kining pagadawaton,” pagbakho sa inahan. Hugot niyang gigakos ang iyang pamilya, ang bugtong kahupayan nga nahabilin sa ilang kahimtang.
Ang naga nilukso ngadto sa langit ug niabri iyang dakong baba.
Ang pamilya nipiyong sa ilang mga mata ug gihuwat ang dili kalikayan, pero ang Labawng Makagagahum nakadungog sa ilang mga pangamuyo ug nagpakita sa iyang kaayo.
Nilukso ang bakunawa, pero wala kini makaabot sa iyang puntarya. Nisaka kini sa kalangitan, lapas sa mga panganod ug didto sa ginsakpan sa mga bitoon, mga dagkong alisngaw ug aso ang nagsunod niini.
Sa diha nga ang naga daw dili na makapadayon og saka, mihunong kini, gisuspinde sa taliwala sa mga bitoon ug gilibutan sa kalayo niini.
Nagpasalamat ang pamilya sa Makagagahum sa Iyang kaluoy, sa kahangturan gihinumduman ang adlaw nga naluwas sila sa kabangis sa mananap.
Ug kumusta ang mga bitoon?
Ilang gitugyan ang tanan sa Labawng Makagagahum, gidawat ang bag-ong dapit sa naga taliwala sa ilang gingharian.
Apan bisan sila nahibalo nga kini dili molungtad.
Kay ang mga bituon makadungog sa mga hunghong sa naga. Naghulat sila sa katapusan sa mga adlaw nga ang dragon mosibat ngadto sa yuta ug lamyon ang tanan nga daotan nga mga kalag nga wala motuman sa Labawng Makagagahum.
Ug busa ang mga bitoon nagpabilin nga mapailubon hangtud nga ang mga langit ilaha na usab.
- Sa mito nga Samal ang milky way nakita nga usa ka higante nga dragon nga natanggong.
=—————————————-=
English Version
Over the sky and in the firmament, the stars hear your prayers.
They stay as silent witnesses to the unfolding of history, but even they must stand aside when the Almighty displays His power.
The stars do not mind. They have prevailed since the world was young and humanity was but a glimmer in the Almighty’s eye.
The stars remain and they endure.
Our story begins with an answered prayer.
The naga was ravenous. It did not show mercy to the humans living in its territory. From its eyes shot pillars of flame, incinerating all those that it considered prey. The poison flowing from its nine forked tongue spread through its victims without pity.
There were only three souls left after the monster had devoured the wicked, a mother, a father and a son.
And it was their prayer that the stars overheard.
“Almighty deliver us from this great naga, only you have the power to stop it,” the father implored.
Their prayer was answered but not by the Almighty.
The stars watched as the great naga swung its tail and sent a terrible gale towards the couple. They saw the mountains shiver in fear at the beast’s power. It would not allow the humans to survive, the naga’s cruelty would not allow it.
Fury and flames surrounded the family, even the earth seemed to cry out in pain. In the naga’s path trailed misery and suffering, the broken bodies of its victims littered the monster’s passage until the great beast came face to face with its final prey.
“If this is the Almighty’s will then let it be so,” the mother sobbed. She held tight her family, the only comfort left in their plight.
The naga leapt into the sky and opened its titanic maw.
The family closed their eyes and waited for the inevitable, but the Almighty heard their pleas and showed his benevolence.
The dragon leapt, but it did not meet its target. It rose high into the heavens, past the clouds and into the realm of the stars, gigantic gouts of flame and smoke trailing in its wake.
When it seemed the naga could not go higher it stopped, suspended between the stars and surrounded by its blaze.
The family thanked the Almighty for His mercy, forever remembering the day they were saved from the savagery of the beast.
And what of the stars?
They surrendered to the will of the Almighty, accepting the naga’s new place betwixt their realm.
But even they know it will not last.
For the stars hear the naga’s whispers. They await the end of days when the dragon will sweep towards the earth and devour all those wicked souls that do not obey the Almighty.
And so the stars remain patiently until the heavens are theirs once again.
————————–
- In Samal myth the milky way is seen as a gigantic trapped dragon.
*The Cebuano language, alternatively called Cebuan and also often colloquially albeit informally referred to by most of its speakers simply as Bisaya (“Visayan”, not to be confused with other Visayan languages nor Brunei Bisaya language), is an Austronesian regional language spoken in the Philippines by about 21 million people, mostly in Central Visayas, western parts of Eastern Visayas and most parts of Mindanao, most of whom belong to various Visayan ethnolingusitic groups, mainly the Cebuanos. It is the by far the most widely spoken of the Visayan languages, which are in turn part of wider the Philippine languages. The reference to the language as Bisaya is not encouraged anymore by linguists due to the many languages within the Visayan language group that may be confused with the term.
Written by Karl Gaverza
Cebuano Translation by Joy Gabales
Copyright © Karl Gaverza
Translation Copyright © Joy Gabales
Adapted from ‘The Dragon’ in Sulu Studies 2. Rixhon ed. 1973.
The Imprisoned Naga Illustration by Julius Arboleda