*Note this story is in Hiligaynon
Nakilala ko si Mita sang nagligad nga duha ka semana. Lain ang pirmi ko ginaagihan maglakat papuli halin sa estasyon sang MRT, pero sang adlaw nga ato ginpili ko nga magtilaw sang bag-o nga butang. Nakibot ako sang nakita ko sia sa kalsada, nagatulog sa daan nga mga diario kag may tutoy nga nagahigda sa ingud nia. Indi mahimu nga magtaas sa anum ka tuig ang iya nga edad. Ginpukaw sia sang tutoy kag nakita nia ako. Naglakat sia palapit sa akon kag naghambal “mano po” samtang ginkuha ang akon kamot kag ginpalapit sa agtang nia. Nangita ako sang mahimo ko nga ihatag sa iya apang mga sketchbook kag lapis lang ang unod sang bag ko. Ginhambalan ko sia nga wala ako sang mahatag sa iya, kag nagsabat sia nga “Okay, po. Maayong gab-i, po!” nga may nagabanaag nga ngirit. Nagsaad ako sa iya nga magabalik ako agud may mahatag sa iya sa masunod nga adlaw, gani nagngirit sia kag nagpasalamat liwat.
Amu ina ang rason kon ngaa pirmi na ako gakadto diri. Ginasigurado ko nga may makaon si Mita bag-o ako magpuli kag puro lamang ngirit ang ara sa iya guya. Ginpamangkot ko kon ngaa nagaisahanon sia kag kon ano ang natabo sa mga ginikanan niya, kag nagsabat sia sa akon nga wala sia nakahibalo. Bilog nia nga kabuhi ara na sia sa kalsada, apang wala lang ini sa iya. Makasalig sia sa kabuot sang mga dumuluong sa iya.
Ginpamangkot ko sia kon kaigo man ang mga limos nga nagakabaton niya, kon may pagkaon man sia para sa adlaw-adlaw. Nagsiling si Mita nga may mga tion nga ginalabayan lang sia sang mga tawo kag pirmi sila nagapakuno-kuno nga wala nila sia nagakakita, gani nasubuan sia, apang ara pirmi ang iya anghel de la guardia agud magbulig sa iya.
Ginsugiran nia ako nga may ara sang mabuot nga anghel nga pirmi nagabilin sang mga bulak para sa iya kada magtulog sia. Ginakalipay ni Mita ang katahum sang mga ini, apang ara gid ang mga adlaw nga wala sia sang kalan-on. Hambal nia sa akon daw matam-is nga mga prutas ang sabor sang mga ini, daw paho. Naglitik ang tagipusuon ko sang nabatian ko ato. Nagapati ako nga indi dapat amu sini ang mga butang. Wala dapat sang nagakabuhi nga kasubong sini. Ginhatagan ko sia sang Jollibee takeout kag ginhambalan ko sia nga makitaay kami bwas. Ang “Salamat, ate” ni Mita pirmi may kaupod nga hanggud nga ngirit. Sa banta ko indi ko gid ina malimtan.
Makabuluang ang nagsunod nga aldaw. Kasisidmon na kag nagalakat ako papuli sang may pulis nga nagaharang sa bahin sang kalsada kon diin dampi nagaplastar si Mita. Pamatyag ko daw wala tahaw ang akon pagtangis sang nabatian ko ang balita. Luwason nia kon tani ang iya tutoy nga gin tulod nia palayo sa alagyan sang taxi. Wala sia nakaluwas. Ginpamangkot ako sang pulis kon kilala ko sia kag ang iya mga ginikanan. Gintrapuhan ko ang akon mga luha kag ginhambal sa iya ang tanan ko nga nahibaluan, apang wala man sang madamo nga nasugid si Mita sa akon.
Nagpabilin ako sa hilit sang pila ka oras. Amo lang ini ang mahimu ko para sa iya. Nagapaninghamot nga daw mga bulak ang iya ginplastaran. Nangamuyo ako sang ara ako didto.
Ginhimo ko ang katapusan nga pagtulok sa lugar kon diin kami nagkilalahay kag nakita ko nga ara didto ang mga bulak. Nahibaluan ko nga indi ko malimtan ato nga bata kag ang iya nga ngirit. Basi may ara man iban nga nakakilala sa iya kay nakabati ako sang tingug sa malayo nga bahin nga nagtawag sa pangalan nia. Ginhatag ko ang ulihi ko nga pagpaalam kag nagpanaw papuli.
=———————————=
English Version
I met Mita two weeks ago. I would always take the same route going home, walking from the MRT station, but that day I decided that I might as well try something new. I was surprised to find her on the street, she was sleeping on some dirty newspapers and there was a puppy lying next to her. She couldn’t have been more than six years old. The puppy woke her up and she saw me. She walked up to me and said “mano po”, taking my hand to her forehead and I tried to find something to give her, but my bag only had my sketchbooks and pencils. I told her that I couldn’t give her anything then and she said “Ok po, have a good night po!” with a radiant smile. I promised her that I would be back and give her something the next day and she smiled and gave me another thank you.
That’s how I ended up going here every day. I always make sure Mita has something to eat before I go back home and she’s nothing but smiles. I asked her why she was alone and what happened to her parents, and she told me she didn’t know. She had always lived her life on the street, but that didn’t matter to her, she could always count on the kindness of strangers to help her.
Today I asked her if begging was enough for her, if she had something to eat every day. Mita told me that there were times when people just walked by, they always pretended not to see her and that would make her sad sometimes, but there was always her guardian angel to help her.
She told me there would always be this kind angel that left her flowers every time she slept. Mita enjoyed how pretty they were, but there were those days when she had nothing to eat. She told me they tasted like sweet fruits, like a mango. My heart broke a little after hearing that, I don’t think this is the way things should be, no one’s life should be like this. I gave her some Jollibee take out and told her I’d see her tomorrow. Mita’s “Thank you Ate.” Always came with a giant smile. I don’t think I’ll ever forget that.
The next day was senseless. I was walking home at sunset and there was a policeman blocking off the area of the street where Mita was. I don’t think I stopped crying as I heard the news. She was trying to save her puppy and pushed it out of the way of a taxi. She didn’t make it. The policeman asked if I knew her and asked if I knew her parents. I dried my tears and told him what I could, but there wasn’t much that Mita let me know.
I stayed at the corner for a few hours. It was the least I could do for her. Her spot still smelled like flowers and I said a prayer for her while I was there.
I took one last look at the place that I met her and saw there were flowers there. I know that I won’t be able to forget the girl with that smile. Someone else must have known her because I could hear a voice calling her name in the distance. I said my last goodbye and walked back home with tears in my eyes.
————————–
*The Hiligaynon language, also colloquially referred often by most of its speakers simply as Ilonggo, is an Austronesian regional language spoken in the Philippines by about 9.1 million people, mainly in Western Visayas and SOCCSKSARGEN, most of whom belong to the Visayan ethnic group, mainly the Hiligaynons. It is the second-most widely spoken language and a member of the so-named Visayan language family and is more distantly related to other Philippine languages.
Written by Karl Gaverza
Hiligaynon translation by Paul Aries Valera
Copyright © Karl Gaverza
Translation Copyright © Paul Aries Valera
Inspired by the Kamanan Daplak entry in Myth Museum. Medina. 2015.
Kamanan Daplak Illustration by Kayla Teodoro
Tumblr: mikaylateodoro.tumblr.com
Share on Facebook