*Note this story is in Hiligaynon
“Guina kulba-an ako.”
“Indi ka magkahadlok, anak. “Ang mga ispirituhanon ang nakahibalo kon ano ang pagabuhaton.”
“Makadto kita sa puno sang Lunok. Didto ko ikaw baya-an. Magpungko ka sa puno sang Lunok. Dira ka nila pagakuha-on kag pagadal-on sa lupa nga ibabaw kag sa lupa nga idalom.”
“Nga-a man?”
“Agud ikaw mahatagan sang bag-o nga kinabuhi.”
“Makatalagam bala?”
“Ah….Indi ko na madumduman. Madugay na nga panahon sang ako nag-agi sang subong. Indi ka magkahangawa anak. Ila ipakita sa imo ang bag-o nga kalibutan.”
“In bala ang guintuna-an sang imo gahum sa paglupad?”
“Ina, kag madamo pa nga mga kinaadman. Nalab-ot ko na ang alibutod sang kadagatan, kag nasulod ko na ang kalawasan sang mga tinuga kag katauhan. Nasuguilanon ko ang mga ispirituhanon sining kalibutan kag ang mga ispiritu nga yara sa masunod. Nakadtu-an ko ang mga kalupaan nga indi makita sang mga katauhan.”
“Kag ako nakapoy na.”
“Ari na kita.”
“Pamati-i kag patiha ang mga ispirituhanon. Sila ang magtoytoy sa imo kag mag-giya sa imo mga bulohaton.”
“Magkita-ay pa bala kita?”
“Sin-o ang makapakot kon ano ang itugot sang mga ispirituhanon? Paalam anak. Guinatugyan ko sa imo ang akon guinsakpan.”
“Paalam Lola.”
Mamadlos nga hangin ang nagahampak sa bata nga babayi samtang sya nagapungkuon sa idalom sang Lunok. Ang malawig nga inadlaw nangin sinimana, kag padayon ang bata nga babayi sa iya pagpungko nga wala sang paghulag sa idalom sang Lunok. Wala sa mga katauhan nga nag-agi malapit sa puno ang may ka-isog nga pasilabtan ang bata sa iya pagpanglugayawon. Naglipas ang katapusan nga kagab-ihon kag nagbutlak ang adlaw. Ang bata nga babayi nagtindog kag malagday nga nagpasalamat sa mga ispirituhanon. Sa iya bag-o nga panan-awan iya nakita ang kalibutan nga indi makita sang iban nga katauhan sa iya palibot. Indi na nahimo sang bata ang pagyuhom.
Madamo nga hilikuton ang iya dapat tatapon.
English Version
“I’m scared.”
“You don’t need to be, child. The spirits will do as they will.”
“What will happen to me?”
“We will both go to the Balete tree and I will leave you there. You will sit underneath the tree and be taken to the Skyworld and the Lower World.”
“Why?”
“To be reborn.”
“Will it hurt?”
“I…. don’t remember. It has been so long since I went through my initiation. Don’t be scared child, they will let you see a new world.”
“Is that why you can fly?”
“Yes, child. That and much more. I have been to the depths of the sea and inside the bodies of humans. I have spoken to the spirits in this world and the next. I have traveled to places that no human will ever see again. And I am tired.”
“We are here.”
“Listen to the spirits. They will guide you as they have guided me all my life.”
“Will I see you again?”
“Who knows what the spirits will allow? Goodbye child, I leave my people to you.”
“Goodbye, Lola.”
The winds buffeted the girl as she sat beneath the Balete tree. The days stretched into weeks and she did not move a single inch. Those that passed by knew better than to interrupt her journey. When the last night finally gave way to a new dawn she stood up and quietly thanked the spirits.
Her new eyes finally saw the invisible world that surrounded her old life. She did not think to smile.
She had work that needed to be done.
*The Hiligaynon language, also colloquially referred often by most of its speakers simply as Ilonggo, is an Austronesian regional language spoken in the Philippines by about 9.1 million people, mainly in Western Visayas and SOCCSKSARGEN, most of whom belong to the Visayan ethnic group, mainly the Hiligaynons. It is the second-most widely spoken language and a member of the so-named Visayan language family and is more distantly related to other Philippine languages.
Written by Karl Gaverza
Hiligaynon translation by Iloilo High School Class of 1965
Copyright © Karl Gaverza
Translation Copyright © Iloilo High School Class of 1965
Inspired by the Baylan initiation ritual as described in The Soul Book. Demetrio & Cordero-Fernando 1991.
Babaylan Illustration by emirajuju
IG: https://www.instagram.com/emirajuju/
Watercolor by Catherine Chiu
FB: Wildling Child
IG: https://www.instagram.com/wildlingchild/