*Note this story is in Hiligaynon
Wala pa ko ginatuyo!
“Shhh, tingtulog na ini kag kailangan mo na magpahuway.”
“Pero wala pa ko natuyo! Mama, pwede mo bala ako sugiran sang sugilanon? Sige naaa…”
“Oh sige sige, pero isa lang ha kag magtulog ka na dayon pagkahuman okay?
Opo, promise! Subong ano nga sugilanon ang imo isugid sa akon mama? Pwede ba ini nga may mga dragon, mga bao kag spaceman?
Ka-aktibo gid sang imo imahinasyon, pero may ihambal ko sa imo nga sugilanon nga ginahambal man sang akon mama sa akon sang una.”
OOOOoooohhhh.”
Pshhh… Umpisahan ta na ang sugilanon. Ginatawag ini nga Si Juana kag ang Banwaanon.”
Isa ka adlaw may isa ka babae nga nagangalan Juana, hindi siya ang pinakamatahom sa ila banwa, kag ang kamatuuran nga ini kay pirmi niya ginatinguha nga kalimtan, apang ang mga tawo sa iya palibot wala siya ginapalipat. Kalabanan sa ila mga lahog kay magwapa siya , apang ang isa ka babae nga si Luisa kay wala sang lain kundi mapintas.
Isa ka adlaw, ginaplansta ni Juana ang isa sa mga Gown(panapton) ni Luisa kag aksidente niya ini nga nasunog. Naakig gid si Luisa kag gintampa niya si Juana sa hitsura kag ginhambalan pa sya nga lumson nya iya kaugalingon sa dagat. Si Juana nga hindi magkuha laygay sa tawo nga nag-tampa sa iya, naghalin sa balay kag nagbalik sa balay sang iya ginikanan sa probinsya.
Bag-o siya nakaabot sa iya destinasyon. Namat-od sya nga magpundo sa isa ka sapa nga malapit sa isa ka kuweba para mag-inum sang matugnaw nga tubig. Sang nag-tangla sya, nakibot sya sang makita nya ang magwapa kag puti buhok nga babae, nga may dala nga mga plato. Ang mga plato nga ini kay pirti ka higku, hambal sang babae ‘pwede bala ikaw mangin maayo para buk-on kag ihaboy ang mga ini sa sapa para sa akon?
Ginpaburan ni Juana ang babae kag gindala ang mga plato sa kilid sang sapa, pero napanghunahuna niya kung ano ini ka sayang buk-on lang ang manami nga porselana kag nagdesisyon sya nga hugasan kag ibalik nalang ini sa babae.
Nagpasalamat ang babae sa iya kag naghambal, tungod sa imo kaalam tagaan ko ikaw sang regalo, hindi na ikaw mangin malaw-ay. Ipakita ang imo sarili sa mga pumuluyo.
Sang nagbalik si Juana sa banwa, kinahanglan niya ipakilala ang iya kaugalingon sa mga tao tungod sa lain niya nga hitsura. Si Luisa, nga hinali nangin mabuot sa iya desperada nga namangkot sa iya kung paano ini natabo? Ginsaysay ni Juana ang iya mga eksperiensia sa babae nga naghambal sa iya nga buk-on ang porselana nga mga plato.
Nagkadto si Luisa sa sapa tupad sang kuweba, nakita niya ang babae kag ginhambalan sya sang parehas nga butang parte sa mga plato. Sa iya nga pagdali-dali gintuman niya ang babae sing tul-id, ginbuka ang mga plato sa sapa. ‘Salamat, pwede na ikaw maghalin’ ang ginhambal lang sang babae kay Luisa pagkatapos.
Nagbalik si Luisa sa Banwa, nga wala sya kabalo nga naglain ang iya hitsura nga nangin malaw-ay nga mas subra pa sa kalaw-ayon ni Juana sang-una.
Daw makatilingala sya nga sugilanon mama, ano ang buot silingon sina?
Ini kay may gamay nga sugilanon kag mas madamo sa mga paandam, Langga. Kung nagapagpakig-angot ka sa Banwaanon, hindi mo gid bal-an ang imo makuha, tubtob nga nagapakita ka sing kaalam kag ginahunahuna mo ang mga bagay, pwede ka makagawas nga mas maayo kaysa sang-una.
Subong oras na para magtulog, habulan ko na ikaw.
=——————————-=
English Version
“I’m not tired yet!”
“Shhh, it’s bedtime already and you need your rest.”
“But I’m not tired! Mama, can you tell me a story? Pleeeeassse…..”
“All right, all right, but just one and you go right to bed after okay?”
“Yes, I promise! Now what story are you going to tell me? Can it have dragons and turtles and spacemen?!”
“You have such an active imagination, but I’m going to tell you a story that my mother used to tell me.”
“OOOOoooohhhh.”
“Hush now, let’s start the story. It’s called Juana and the Banwaanon.”
“Once upon a time there was a girl named Juana, she was not the prettiest girl in the town, and she always tried to forget the fact. Unfortunately, the people around her would not let her forget. Most of their jokes would be good natured, though, but one girl, Luisa, was nothing but cruel.
One day, Juana was ironing one of Luisa’s gowns and accidentally burned it. Luisa was furious, she slapped Juana right across the face and even told her to go drown herself in the sea. Juana, who wasn’t about to take advice from someone that just beat her, left the house and went back to her parent’s home in the province.
Before she reached her destination, she decided to stop by a spring near a cave to have a drink of cool water. As she looked up, she was surprised to see a beautiful, fair haired woman, carrying some plates. ‘These dishes are all very dirty,’ the woman said ‘would you be so kind as to break them and throw them in the river for me?’
Juana did the favor for the woman and brought the plates by the river, but then she thought how wasteful it would be to just destroy the lovely porcelain and decided to wash them and return them to the woman instead.
The woman thanked her and said ‘For your wisdom you will be rewarded, you shall be ugly no more. Show yourself to the townspeople.’
When Juana went back to own she had to identify herself to the townspeople because of how different she looked. Luisa, who was suddenly nice to her, desperately asked her how this happened. Juana related her experience with the woman who had told her to break the porcelain plates.
Luisa went to the stream by the cave, met the woman and was told the same thing about the plates. In her hurry, she obeyed the woman to the letter, breaking the plates in the river. ‘Thank you, you may go now’ was the only thing the woman said to Luisa after.
Luisa went back to the town, not knowing she had been transformed into something uglier than Juana had ever been.”
“That seems like a very strange story mommy. What does it mean?”
“It’s less of a story and more of a warning, sweetie. When you deal with the Banwaanon, you never know what you’re going to get, but as long as you show wisdom and think about things, you may manage to come out better than before.
Now it’s bedtime, let me tuck you in.”
=————————–=
Hiligaynon translation by Mae Joy Doria
Copyright © Karl Gaverza
Translation Copyright © Mae Joy Doria
